SCHEMAT POSTĘPOWANIA W RAMACH PROCEDURY NIEBIESKIE

System przeciwdziałania przemocy w rodzinie w Polsce po 1 sierpnia 2010 r. (wejście w życie znowelizowanych przepisów UPPR) został oparty na działających w każdej gminie zespołach interdyscyplinarnych. Powoływane przez wójta/burmistrza/prezydenta zespoły mają ściśle przez ustawodawcę określoną strukturę oraz zadania. Tak przyjęty model przeciwdziałania przemocy w rodzinie został zatem narzucony każdej gminie w Polsce, bez względu na jej dotychczasowe doświadczenie (lub jego brak) w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. W skład każdego zespołu interdyscyplinarnego muszą wchodzić przedstawiciele: Policji, pomocy społecznej, oświaty, ochrony zdrowia, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, kuratorzy sądowi oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych. Dodatkowo do zespołu mogą być powołani (ich udział nie jest obowiązkowy) prokuratorzy oraz przedstawiciele innych podmiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Ustawodawca, poza strukturą zespołu, narzucił również minimalną częstotliwość zwoływania posiedzeń zespołu wprowadzając w art. 9a ust. 7 UPPR zasadę, zgodnie z którą zespół nie może spotykać się rzadziej niż raz na trzy miesiące. Organem odpowiedzialnym za obsługę organizacyjno-techniczną zespołu jest ośrodek opieki społecznej w danej gminie. Zadania zespołu interdyscyplinarnego można podzielić na dwie grupy:

1. wynikające z gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie – art. 9b ust. 1 UPPR;

1. polegające na integrowaniu i koordynowaniu działań policji, oświaty, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, organizacji pozarządowych, prokuratorów, przedstawicieli innych podmiotów oraz specjalistów przeciwdziałania przemocy w rodzinie w szczególności poprzez:

– diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie;

– podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie, mających na celu przeciwdziałanie temu zjawisku;

– inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie;

– rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielenia pomocy w środowisku lokalnym;

– inicjowanie działań wobec osób stosujących przemoc w rodzinie.

Zadania zespołu mają zatem charakter horyzontalny związany głównie ze sferą organizacyjną oraz koordynacyjną. W przypadku stwierdzenia występowania przemocy w rodzinie, w indywidualnym wypadku, ustawodawca przewidział możliwość powołania grupy roboczej składającej się z przedstawicieli policji, pomocy społecznej, oświaty, ochrony zdrowia oraz gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, którzy w oparciu o procedurę Niebieskie Karty w szczególności (art. 9b ust. 3 UPPR):

1)         opracowują i realizują plan pomocy w indywidualnych przypadkach wystąpienia przemocy w rodzinie;

2)         monitorują sytuacje rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz rodzin zagrożonych wystąpieniem przemocy;

3) dokumentują działania podejmowane wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz efekty tych działań.

O ile zespół interdyscyplinarny musi być powołany w każdej gminie bez względu na jej wielkość, o tyle grupy robocze nie zawsze będą powoływane do przypadków indywidualnych. Pomimo wyraźnego zapisu w UPPR (art. 9a ust. 10) dotyczącego tworzenia grup roboczych, rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskie Karty i wzorów formularzy Niebieska Karta wprowadziło możliwość, aby sprawy indywidualne były prowadzone przez zespół bez konieczności powoływania grupy roboczej. Rozwiązanie takie przyjęto m.in. w celu uniknięcia konieczności formalnego powoływania grupy roboczej w małych gminach, w których skład grupy byłby tożsamy ze składem zespołu interdyscyplinarnego.

Zarówno wszczęcie jak i przeprowadzenie procedury Niebieskie Karty wiąże się z jednej strony z koniecznością zmierzenia się z formalizmem postępowania, z drugiej strony wymaga posiadania wiedzy i umiejętności z zakresu nie tylko przeciwdziałania przemocy w rodzinie, ale również umiejętności pracy grupowej, nawiązywania kontaktu z ludźmi oraz poświęcenia temu zagadnieniu dużej ilości czasu. Zarówno członkowie zespołu interdyscyplinarnego, jak i grup roboczych, wykonują swoje zadania w ramach obowiązków służbowych lub zawodowych. Oznacza to w konsekwencji, że procedura Niebieskie Karty wchodzi w zakres i tak już rozbudowanych obowiązków służbowych przedstawicieli poszczególnych podmiotów.

Procedurę Niebieskie Karty można podzielić na dwie podstawowe fazy: wszczęcie procedury połączone z pracą z rodziną przez przedstawicieli podmiotu, który wszczął procedurę oraz praca w grupie roboczej/zespole interdyscyplinarnym połączona z realizacją indywidualnego planu pomocy.

Wszczęcie procedury następuje poprzez wypełnienie formularza Niebieska Karta A. Osobami uprawnionymi do jego wypełnienia są przedstawiciele policji, pomocy społecznej, oświaty, ochrony zdrowia oraz gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Regulacja prawna dotycząca podstaw wszczęcia procedury jest lakoniczna i ogranicza się do stwierdzenia w art. 9d ust. 4 UPPR, że: „Wszczęcie procedury „Niebieskie Karty” następuje przez wypełnienie formularza „Niebieska Karta” w przypadku powzięcia, w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych, podejrzenia stosowania przemocy wobec członków rodziny lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez członka rodziny lub przez osobę będącą świadkiem przemocy w rodzinie”. Ustawodawca przewidział zatem dwie możliwości: powstanie podejrzenia u uprawnionej osoby w toku wykonywanych czynności lub w wyniku zgłoszenia. Wypełnienie formularza następuje w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że została dotknięta przemocą w rodzinie.

Wszczęcie procedury nie wymaga uzyskania zgody od tej osoby. Formularz jest obszernym, sześciostronicowym drukiem, w którym z jednej strony kazuistycznie oznacza się rodzaje doznawanej przemocy, z drugiej nie precyzuje się ani jej skali, ani intensywności. W druku przewidziano osobne części wypełniane jedynie przez przedstawicieli policji oraz przedstawicieli ochrony zdrowia.

…fragment pracy doktorskiej…